Новости IT и строительства

Тaяудa NASA к&#1257лeмі Жeрмeн бірдeй ж&#1241нe &#1257з ж&#1201лдызыны&#1187 oрнaлaсу aймa&#1171ындa&#1171ы aл&#1171aш&#1179ы экзo&#1171aлaмшaрды aш&#1179aн. Б&#1201&#1171aн дeйін дe Жeргe &#1201&#1179сaс, тіршілік бeлгісі бaр &#1171aлaмшaрды&#1187 бірнeшeуі aны&#1179тaл&#1171aн. Tengrinews.kz пoртaлы сo&#1187&#1171ы жылдaры aшыл&#1171aн экзo&#1171aлaмшaрлaр&#1171a шoлу жaсaйды.

Биыл 7 &#1179a&#1187тaрдa NASA сaйтындa жa&#1187a &#1171aлaмшaр тaбыл&#1171aны xaбaрлaн&#1171aн. Планета TOI 700 ж&#1201лдызыны&#1187 ж&#1199йесінен ашылды. Б&#1201л ж&#1199йеде &#1199ш &#1171аламшар бар. &#1170алымдар TOI 700 d деп ата&#1171ан &#1171аламшарда су болуы м&#1199мкін екенін айтады. Оны&#1187 к&#1257лемі Жерден 20 пайыз&#1171а &#1199лкен. TOI 700 b &#1171аламшарыны&#1187 к&#1257лемі Жерге &#1201&#1179сас, оны&#1187 беті жартас деп болжанып отыр. Та&#1171ы бір планета TOI 700 c газдан &#1179&#1201рал&#1171ан деген болжам бар.

Ж&#1201лдыздар ж&#1199йесіндегі &#1199ш планетаны да &#1171алымдар TESS спутнигіні&#1187 к&#1257мегімен тап&#1179ан.

NASA видеосыны&#1187 кадры

Онда суды&#1187 с&#1201йы&#1179 формада&#1171ы баламасы бар болуы м&#1199мкін. &#1170аламшар Алтын балы&#1179 ж&#1201лдыздар тобында, 100 с&#1241улелі жыл &#1179ашы&#1179ты&#1179та орналас&#1179ан.

Т&#1199сінікті болу &#1199шін айта кетсек, астраномияда с&#1241улелі жыл деп с&#1241улені&#1187 жерді&#1187 бір жылында &#1257тетін &#1179ашы&#1179ты&#1179ты айтады. Я&#1171ни, бір с&#1241улелі жыл — шамамен, 10 триллион ша&#1179ырым.

Жа&#1179ында ашыл&#1171ан экзо&#1171аламшар — М спектр де&#1187гейіндегі суы&#1179 ергежейлі планета. Оны&#1187 массасы К&#1199н массасыны&#1187 40 пайызына те&#1187.

TESS спутнигі былтыр да жерге &#1201&#1179сас бір &#1171аламшар тап&#1179ан болатын. GJ 357d деген атау ал&#1171ан &#1171аламшар GJ 357 ж&#1201лдыздар ж&#1199йесінде орналас&#1179ан. Ол Жерден 31 с&#1241улелі жыл &#1179ашы&#1179ты&#1179та жатыр. &#1170аламшар туралы м&#1241ліметтер ал&#1171аш рет Astronomy & Astrophysics журналында жары&#1179 к&#1257рді. НАСА сайтында да &#1171аламшар туралы м&#1241ліметтер жарияланды. 

&#1170аламшарды тап&#1179ан неміс &#1171алымдарыны&#1187 м&#1241ліметі бойынша, оны&#1187 массасы Жерден алты есеге к&#1257п. Біра&#1179 зерттеушілер планетаны&#1187 на&#1179ты к&#1257лемі мен &#1179&#1201рамын &#1241лі аны&#1179тама&#1171ан. Егер &#1171аламшар Жер секілді тасты болса, оны&#1187 к&#1257лемі екі есе &#1199лкен болуы м&#1199мкін.

GJ 357d &#1171аламшарыны&#1187 иллюстрациялы&#1179 суреті. © NASA

&#1170аламшар &#1257з ж&#1201лдызынан 56 к&#1199нде айналып &#1257теді. &#1170алымдарды&#1187 пікірінше, GJ 357d-де орташа ауа температурасы — Цельсий ба&#1171аны бойынша -50 градус. Б&#1201л к&#1257рсеткіш бойынша ол Марс&#1179а &#1201&#1179сас. Біра&#1179 &#1171алымдар &#1171аламшарда тірі организмні&#1187 &#1257мір с&#1199руіне &#1179олайлы жерлер болуы м&#1199мкін екенін айтады.

Былтыр израильдік &#1171алымдар Амри Вандель мен Лев Таль-Ор Тигарден ж&#1201лдызын айналып т&#1201ратын екі экзопланетаны зерттеуін ая&#1179тап, н&#1241тижесін жарияла&#1171ан.

Тигарденні&#1187 B ж&#1241не C &#1171аламшарлары былтыр маусымда &#1179ызыл ергежейлі планеталарды іздеу барысында аны&#1179тал&#1171ан. Екі &#1171аламшар да &#1257з ж&#1201лдыздарына жа&#1179ын орналас&#1179ан. Олар ж&#1201лдызды 4,9 ж&#1241не 11,4 к&#1199нні&#1187 ішінде айналып шы&#1171ады.

Тигарден ж&#1199йесі © UNIVERSITY OF GÖTTINGEN, INSTITUTE FOR ASTROPHYSICS 

&#1170алымдарды&#1187 пікірінше, &#1171аламшарларда су формасында&#1171ы с&#1201йы&#1179ты&#1179 болуы м&#1199мкін. Екі планета да к&#1257лемі бойынша Жерге &#1201&#1179сас. &#1170алымдарды&#1187 есептеуінше, Teegarden В &#1171аламшарында ауа температурасы 0-50 градус арасында. Ал Teegarden С температурасы Марс секілді деген болжам бар.

Тигарден ж&#1201лдызы Жерден 12,5 с&#1241улелі жыл &#1179ашы&#1179ты&#1179та жатыр.

2017 жылы &#1179арашада еуропалы&#1179 &#1171алымдар жерге &#1257те &#1201&#1179сас ж&#1241не тіршілік иесіні&#1187 &#1257мір с&#1199руіне &#1179олайлы жа&#1187а планета тап&#1179анын м&#1241лімдеді. &#1170алымдар о&#1171ан «Росс 128 B» деп ат &#1179ой&#1171ан еді. Жа&#1187а &#1171аламшарды HARPS технологиясы ар&#1179ылы аны&#1179та&#1171ан. Зерттеу н&#1241тижесі Astronomy & Astrophysics журналында жарияланды.

«Росс 128 B» &#1171аламшарыны&#1187 иллюстрациялы&#1179 суреті. 

Экзо&#1171аламшар &#1171алымдарды бірнеше себеппен &#1179ызы&#1179тыра алды. Біріншіден, оны&#1187 к&#1257лемі Жермен бірдей. Екіншіден, «Росс 128 В» К&#1199н ж&#1199йесінен 11 с&#1241улелі жыл &#1179ашы&#1179ты&#1179та орналас&#1179ан. Я&#1171ни, жа&#1187а экзопланета тым алыста емес. &#1198шіншіден, &#1171аламшар &#1257мір с&#1199руге &#1179олайлы белдеуде орналас&#1179ан.

&#1170алымдарды&#1187 м&#1241ліметіне с&#1199йенсек, экзо&#1171аламшарда ауа температурасы Жерге &#1201&#1179сас болуы &#1241бден м&#1199мкін. Ол &#1257з орбитасын 10 к&#1199нні&#1187 ішінде айналып &#1257теді.

«Кеплер» телескопы &#1171алымдар&#1171а к&#1257птеген &#1171аламшарды ашу&#1171а к&#1257мектескен. 2014 жылы астрономдар к&#1257лемі жерге пара-пар, &#1241рі тірі а&#1171заны&#1187 &#1257сіп жетілуіне &#1179олайлы сызы&#1179шада орналас&#1179ан б&#1257лек &#1171аламшарды&#1187 барын аны&#1179тады. Оны «Кеплермен» тап&#1179анды&#1179тан Kepler-186F деп айдар та&#1171ыл&#1171ан.

Kepler-186F &#1171аламшары. Фото nasa.gov сайтынан алынды 

Жа&#1187а &#1171аламшар жерден 500 с&#1241улелі жыл &#1179ашы&#1179ты&#1179та орналас&#1179ан екен. Зерттеушілер жа&#1187а табыл&#1171ан &#1171аламшар Kepler-186 ж&#1201лдызшасын &#1257зіндегі тірі организмдерді&#1187 &#1257сіп жетілуіне &#1179олайлы ара &#1179ашы&#1179ты&#1179та айналып ж&#1199ретінін айтып отыр. &#1170алымдар сондай-а&#1179, ол &#1171аламшарда суды&#1187 с&#1201йы&#1179 формада&#1171ы баламасы бар болуы м&#1199мкін деген де болжамдар айтыл&#1171ан.

«Kepler-186f &#1171аламшарыны&#1187 табылуы Жер планетасына &#1201&#1179сас &#1171аламшарларды аны&#1179тауда &#1179ол жеткізілген &#1199лкен жетістік болып саналады», — деді НАСА &#1257кілі Пол Херц. &#1170алымдар жуырда &#1171ана табыл&#1171ан б&#1201л &#1171аламшарды&#1187 к&#1257лемі жерден с&#1241л-а&#1179 &#1199лкен екенін айтуда. Сол себепті оны атомсферасы жердегіден &#1257згешелеу деп болжайды.

Былтыр астраномдар Гонджи Ли мен Ютонг Шан Kepler-186f &#1171аламшарын зерттеп, оны «екінші Жер» деп ата&#1171ан. Б&#1201л планетада да Жердегідей мезгіл бойынша ауа райы &#1257згертіп т&#1201рады екен. Б&#1201л да т&#1201ра&#1179ты климатты&#1187, тірлішік белгісі бар екенін білдіреді. Профессорлар &#1257з е&#1187бегін астраномиялы&#1179 журналда жарияла&#1171ан.